عن النّبی المصطفی (صلّى الله علیه و آله):
سَتُدفَنُ بَضعَةٌ مِنّی بأرضِ خُراسانَ، لا یَزُورُها مُؤمِنٌ إلّا أوجَبَ اللّه ُ عزّوجلّ لَهُ الجَنَّةَ وحَرَّمَ جَسَدَهُ على النّارِ .
پیامبر خدا(ص) می فرمایند:
زود باشد که پاره اى از تن من در خاک خراسان دفن شود. هیچ مؤمنى آن را زیارت نکند مگر آن که خداوند عز و جل بهشت را بر او واجب و بدنش را بر آتش دوزخ حرام گرداند.
(بحار الأنوار : 102/31/1)
امام رضا علیه السّلام:
إنَّما جُعِلَ یَومُ الفِطرِ العِیدَ لِیَکونَ لِلمُسلِمینَ مُجتَمَعا یَجتَمِعُونَ فیهِ و یَبرُزونَ لِلّهِ فَیُمَجِّدُونَهُ عَلى ما مَنَّ عَلَیهِم ؛
امام رضا(ع) می فرمایند:
روز فطر از این رو عید قرار داده شد تا روز گردهمایى مسلمانان باشد، و در این روز گرد هم آیند و براى خدا به صحرا (فضایى باز) درآیند و خداوند را بر منّتى که بر آنها نهاده است ستایش و به بزرگى یاد کنند.
چرایی عید بودن عید فطر,حدیث درباره عید فطر,حدیث درباره فلسفه عید فطر
(من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 522)
آنچه در ادامه می آید، برگرفته از کتاب «امام رضا(ع) و زندگی» به تألیف مهدی غلامعلی، به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی؛ 1393)، صفحۀ 98 می باشد.
جلسه، خصوصی بود. همۀ حاضران، از شیعیان و ارادتمندان امام بودند. فرصت را مغتنم شمردم و دربارۀ زیارت سیدالشهدا(علیه السّلام) از امام رضا(ع) پرسیدم. امام فرمود: «کسی که قبر امام حسین(ع) را زیارت کند، مانند این است که یک حج و یک عمره به جا آورده باشد.»
پرسیدم: «پس نیاز نیست، دیگر حج واجب انجام دهد. آیا همین طور است؟»
امام فرمود: «نه! حج خانه خدا ساقط نمی شود. کسی که واجب الحج است، باید حج بگزارد. اما زیارت سیدالشهدا، حج ضعفا و فقراست. زائر حسینی هر وقت توانایی پیدا کرد، باید حج خانه خدا را به جا آورد.»
آنگاه امام ادامه داد و فرمود:
مگر نمی دانی که در هر روز هفتاد هزار فرشته، دور خانه خدا طواف می کنند، و هنگامی که شب فرارسد، آنها به آسمان ها باز می گردند، و دسته ای دیگر جایگزین آنها می شوند. اما سیدالشهدا(ع) نزد حق تعالی گرامی تر از مکه است؛ زیرا هنگام هر نماز، هفتاد هزار فرشته غبارآلود و اندوهگین بر کربلا فرود می آیند، و بار دیگر بالا می روند و دسته ای دیگر جایگزین آن ها می شوند.1
1-کامل الزیارات، ص159، ح6.
آنچه در ادامه می آید، برگرفته از کتاب «امام رضا(ع) و زندگی» به تألیف مهدی غلامعلی، به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی؛ 1393)، صفحۀ 126 می باشد.
در عراق زندگی می کردم و از زیارت همیشگی حرم پیامبر[ص] در مدینه محروم بودم. یک بار که در مدینه بودم، خواستم از امام [رضا(ع)]، شیوه صلوات کامل بر پیامبر را بعد از نماز ها بپرسم. از ایشان پرسیدم که چگونه باید پس از نماز های واجب، بر پیامبر خدا صلوات فرستاد و سلام داد. حضرت فرمود: میگویی:
اَلسَّلام عَلَیکَ یا رَسولَ اللهِ و رَحمَةُ اللهِ و بَرَکاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدَ ابْنَ عَبدِاللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا خِیَرَةَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا حَبیبَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا صَفوَةَ اللهِ، اَلسَّلام ُ عَلَیکَ یا أمینَ اللهِ، اَشهَدُ أنَّکَ رَسُولُ اللهِ و أشهَدُ أنَّکَ مُحَمَّدُ ابْنُ عَبدِاللهِ و أشهَدُ أنَّکَ قَد نَصَحْتَ لاُمَّتِکَ وَ جاهَدْتَ فی سَبیلِ رَبِّکَ وَ عَبَدْتَهُ حَتّی أتاکَ الیَقینُ، فَجَزاکَ اللهُ أفْضَلَ ما جَزَی نَبِیّاً عَن اُمَّتِهِ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آل مُحَمَّدٍ أفْضَلَ ما صَلَّیتَ عَلَی إبراهیمَ وَ آلِ إبراهیمَ إنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ. 1
1- قرب الإسناد، ص 382، ح 1344. « درود بر تو، ای فرستاده خدا! و رحمت و برکات خدا بر تو باد. درود بر تو ای محمد بن عبدالله[ص]. درود بر تو ای برگزیده خدا. درود بر تو ای محبوب خدا، درود بر تو ای دُردانه خدا. درود بر تو ای امین خدا! گواهی می دهم که تو فرستاده خدا هستی. گواهی می دهم که تو محمد بن عبدالهی. گواهی می دهم که تو برای امّتت خیرخواهی کردی و در راه پروردگارت جهاد نمودی و سخت کوشیدی و تا زنده بودی، او را پرستش و بندگی کردی. پس خداوند به تو ای فرستاده خدا برترین پاداشی را دهد که به پیامبری از جانب امّتش داده است. بار خدایا! برترین درودی را که بر ابراهیم و خاندان ابراهیم فرستادی، بر محمد و خاندان محمد بفرست، که تو ستوده و بزرگواری.»
امام رضا (علیه السّلام):
المَسْکنتةُ مِفتاح البُؤس. 1
بینوایی کلید بدبختی و بیچارگی است.
بررسی مشکلات اجتماعی، و سبب جویی نابسامانیها روشن می سازد که فقر اساس مشکلات اجتماعی، و نابسامانیهای زندگگی فردی و خانوادگی و اجتماعی است. تردید نیست که انسان در این زندگی در کالبدی جای دارد که از مواد طبیعی تشکیل یافته است، و با اشیائی سر و ر کار دارد، و در فضایی زندگی می کند که به وسایل و کالاهای مادی نیازمند است. غذا، لباس، مسکن، نظافت، بیماری و بهداشت و ... اینها همه در طبیعت این زندگی و لازمۀ نداوم حیات انسانی است. نبود، یا کمبود هر یک از این امورف ناتوانی، بیماری و فرسایش و پیری زودرس را موجب می گردد، و یا به مرگ و نابودی می کشاند. چنین پدیده ای براستی کلید تابسامانیها و مشکلات فردی و اجتماعی است.
امام رضا(ع) در سخن دیگری از فقر چنین یاد می کند:
...اِذا اَقْبلتِ الدُّنیا علی انسانٍ اَعطتْه محاسن غیرهِ، و اِذا اَدْبَرتْ عنه سَلَبتْه محاسِنَ نَفسِه.2
هرگاه دنیا (مال و ثروت) به انسانی روی آورد، نیکیهای دیگران را به او می دهد و هرگاه به کسی پشت کند ( و او فقیر شود) نیکیهای خودش را نیز از او می گیرد.
زندگی انسان به شخصیت او بستگی دارد، و پایگاه و محور اصلی اثر گذاری و نقش آفرینی هر کس کیان، منش و شخصیت اوست. از این رو نفی شخصیت، بسیار زیبانبار تر از نفی شخص است. در این سخن فقر عامل نفی شخصیت شمرده شده است، که انسان فقیر دچار آن می گردد، و نقاط مثبت کیان خود را از دست می دهد، و یا آنها را نمی بیند؛ زیرا دچار عقدۀ حقارت (و خودکوچک بینی) گشته است.
در تعالیم اسلامی، فقر «بد تر از قتل» 3، و یا «فقر مرگ بزرگ» 4، شمرده شده است. ممکن است در این احادیث نفی شخص، و نفی شخصیت هر دو منظور باشد، که هر دو از آثار فقر و بینوایی است.
1- بحار الأنوار 353/78.
2- عیون أخبار الرضا(ع) 130/2.
3- بحار الأنوار 47/72، سخن پیامبر اکرم(ص).
4- نهج البلاغه / 116، سخن امام علی(ع).
این مطلب برگرفته از کتاب «فرازهایی از: سخنان امام رضا(ع)، دفتر نخست، محمّد حکیمی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چاپ و صاحی: مؤسسۀ چاپ و انتشارات رضوی، ص76 می باشد.
امام رضا(ع):
... الامامُ الأنیسُ الرفیق، و الوالدُ الشَّفیِق، و الاَخُ الشَّقِیق، و الامُّ البَرَّةُ بالولدِ الصَّغیر، و مَفزَعُ العباد فی الداهیةِ الناد... 1
... امام مونسی است غمگسار، و پدری است مهربان، و برادری است دلسوز، و (در عواطف مانند) مادری است نیک رفتار نسبت به فرزندِ خردسال، و او پناه مردمان است به هنگام پیش آمد های ناگوار.
در این حدیث که از امام بزرگ آوردیم، آرمانی ترین شکل رابطۀ دولت و مردم به نمایش گذارده شده است. امام با به کار بردن واژه های «انیس» و «رفیق» نزدیکی و اُنس با مردم، و در دسترس بودن زمامداران را مطرح ساخته است. مردم دوستی و عواطف مردم گرایانۀ امام با تعبیر های: «پدر شفیق»، و «برادر شفیق»، مشخص شده است؛ بلکه از این فراتر رفته و زمامدار و امام را در جامعۀ اسلامی، همچون مادر مهربان نسبت به کودک خردسال، معرفی کرده است.
و سرانجام امام باید در هر مشکلی و رویدادی پناهگاه اصلی توده های مردم باشد، و در برابر هیچ رخدادی مردم را تنها نگذارد. این دست رابطۀ بسیار انسانی و ارزشی در تعالیم دیگر اسلامی آمده است چون:
امام علی(ع):
«... و جَعَلکم من الوالیِ، و جَعَل الوالی منکُم بِمَنزلة الوالدِ من الوَلَد، و الوَلَد من الوالِد...». 2
... خداوند نسبت شما را به حاکم و نسبت حاکم و زمامدار را به شما، مانند نسبت فرزند به پدر، و نسبت پدر به فرزند قرار داده است...
این سخن امام رضا(ع) بخش کوتاهی است از حدیثی که در آن مجموعۀ ویژگیها و مسئولیتهای زمامداران آمده است، در اینجا با رعایت اهداف این کتاب، از دیگر فرازهای آن صرف نظر گردید.
1- اصول کافی 1/ 200 ؛ مسند الامام الرضا(ع) 98/1.
2- بحار الأنوار 75/ 356.
این مطلب برگرفته از کتاب «فرازهایی از: سخنان امام رضا(ع)، دفتر نخست، محمّد حکیمی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چاپ و صاحی: مؤسسۀ چاپ و انتشارات رضوی، ص76 می باشد.
مأمون [علیه اللّنعة] به حضرت رضا علیه السلام گفت: ای ابوالحسن، به من بگو دربارۀ جدّت امیرالمؤمنین که از چه رو قسیم بهشت و دوزخ است و این به چه معنی است؟ و من زیاد در این باره فکر کرده ام.
امام علیه السّلام فرمود: ای مأمون، آیا نشنیده ای از پدرت که او از پدرش روایت کرد تا برسد به عبدالله بن عباس که او گفت: شنیدم از رسول خدا صلّی الله علیه و آله که می فرمود: «حبّ علی ایمان است و بغض علی کفر»؟ گفت: بلی.
امام رضا علیه السّلام فرمود: قسمت بهشت و دوزخ وقتی به حبّ و بغض او باشد پس او قسیم بهشت و جهنم است.
مأمون گفت: خدا مرا بعد از تو زنده نگه ندارد ای ابوالحسن. گواهی می دهم که تو وارث علم رسول خدا صلّی الله علیه و آله هستی.
علی(ع) قسیم بهشت و دوزخ است,چرا امام علی(ع) قسیم بهشت و جهنم است؟,چرا امیرالمومنین علی(ع) قسیم النار و الجنة است؟,قسیم النار و الجنة,قسمت کنندۀ بهشت و دوزخ
ابوالصلت هروی گفت: وقتی امام رضا علیه السلام به منزل بازگشت من به نزد او رفتم و گفتم: یابن رسول الله، چه زیبا جواب مأمون را دادی؟
امام فرمود: ای ابوالصلت، این کلامی بود که برای فهم او گفتم و پدرم از پدرانش حدیث کرد تا به علی بن ابی طالب علیه السلام رسید که او گفت: رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «ای علی، تو قسمت کنندۀ بهشت در روز قیامتی و به آتش می گویی این مال من و آن برای تو.»
امام امیرالمؤمنین علیه السلام رمز هر کار بسیار خوب در اسلام است. او تقسیم کنندۀ بهشت و جهنم است و در آن شکی نیست، و اخبار زیادی در این باره از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله رسیده است و حضرت رضا علیه السلام این دلیل محکم را برای مأمون بیان کرد که باعث تعجب او شد.
(برگرفته از: کتاب «پژوهشی دقیق در زندگانی امام علی بن موسی الرضا(ع) 2»، به تألیف باقر شریف القرشی، ترجمه: سید محمّد صالحی ، ص 109 [با اندکی ویرایش])
