شهادت امام رضا(ع) با زهر در منابع علمای تشیّع

• شیخ صدوق در اعتراف به این موضوع کوتاهی نکرده است و آن را در «عیون اخبارالرضا(ع)» و «امالی» از طریق مختلف آورده است.
• شیخ مفید در «ارشاد»
• طبرسی در «اعلام الوری»
• فتال در «روضة الواعظین» ص 197.
• کفعمی در «جدول المصباح».
• سید نعمت الله جزائری در «انوار النعانیه» ص 125.
• سید هاشم بحرانی در «مدینة المعاجز» ص 92.
• صاحب «معام الزلفی» در ص 99 گفته است:

   روایات درباره شهادت حضرت رضا(ع) با زهر فراوان است. ما برای پرهیز از طولانی شدن موضوع به ذکر تعدادی از آنان اکتفا می کنیم.

• ابن امیر الحاج در شرح قصیده ی میمیه ابوفراس.
• شیخ حر عاملی در مزار کتاب شریف وسائل الشیعه از طریق شیعه و سنّی شهادت حضرت را با زهر نقل کرده است و در منظومه ی خود چنین آورده است:

قــــتله بســـمه المأمون فی

نقل صحیح مستفیض فاعرف

«مأمون حضرت رضا(ع) را طبق روایات صحیح و متواتر با زهر به شهادت رساند.»

شهادت امام رضا(ع) با زهر

   به شهادت رسیدن حضرت رضا(ع) بوسیله سمّ از مسلّمات تاریخ است که هیچ نیرنگی نمی تواند آن را توجیه کند و تاریخ صحیح و روایات معتبر و اقوال محقّقان بر آن گواهی می دهد.

   احادیث منقول از پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و امام صادق(ع) در حد تواتر این مطلب را تایید می کند. حضرت رضا(ع) نیز شخصا برای تعدادی از نزدیکان و معتمدان در اوایل امامت یکبار به نحو اجمال و بار دیگر به نحو تصریح این موضوع را بیان نموده اند.

• اباصلت از حضرت نقل می کند که فرمودند:

   مامنّا الا مقتول شهید، یقتلنی بالسّم شر خلق الله فی زمانی. ¹

   «نیست از ما کسی (امامی) مگر آنکه کشته و شهید است، بدترین مخلوق خدا در زمان من مرا بوسیله زهر شهید خواهد کرد.»

• به مأمون -علیه اللّعنة- فرمودند:

اما انی لو شئت ان اقول من الذی یقتلنی لقلت.

   «اما من اگر بخواهم می توانم بگویم چه کسی مرا شهید خواهد کرد.»

• محمد بن جهم روایت کرده است:

   حضرت رضا(ع) به خوردن انگور تمایل داشتند، مامون در جای اتصال دانه های انگور به خوشه، سوزنهای آلوده به زهر قرار داده، پس از چند روز سوزنها را بیرون آورد و آن ها را نزد امام(ع) نهاد. حضرت از آن انگور ها خوردند و به شهادت رسیدند. ²

---

کتاب «زندگانی حضرت رضا (ع)» اثر آیت الله سید عبدالرّازق موسوی مقدم(؛ ناشر: آرام دل/ناشر همکار: صیام). ص 120

1- امالی صدوق، ص 39، مجلس 15.

2- مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 422.

تصویر از حرم مطهر امام رضا(ع)- مشهد مقدس.

امام رضا(ع) و عید غدیر

• تبریک گفتن؛

امام رضا(ع):
روز غدیر هنگام برخورد با یکدیگر بگویید:

الحمدلله الذى جعلنا مِنَ المُتَمَسِّکین بِوِلایة امیرالمؤمنین

«سپاس خدایى را که ما را از توسل جویان به وِلای امیرالمؤمنین(ع) قرار داده است.»

 المُراقبات، ص260

*******************************

• تبسّم؛

 امام رضا(ع):
« روز غدیر روزِ تبسم به روى مؤمنین است. کسى که در این روز به روى برادرِ مؤمنش تبسم کند،
خداوند در روز قیامت، نظرِ رحمت به او می ‏افکند و هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصرى از دُرّ سفید برایش بنا میکند و صورتش را زیبا می سازد.»

 المُراقبات، ص257

*******************************

• جشن گرفتن؛

«امام رضا(ع) در عید غدیر احوالِ افراد و اطرافیان خود را تغییر می داد و وضع تازه‏ و شادى در آنان ایجاد می کرد.»

الغدیر، ج1 ص287

******************************

منبعز: «کانال یاامیرالمؤمنین» در تلگرام : telegram.me/YAamiirALmomenin

تصویر از حرم مطهر رضوی

از وداع امام رضا(ع) با قبر پیامبر(ص) تا حرکت به سوی خراسان

وداع امام رضا(ع) با قبر پیامبر(ص)

   امام رضا علیه السّلام چاره ای جز اجابت خواستۀ مأمون نداشت. پس به سر قبر جدّش رسول خدا صلّی الله علیه و آله رفت و وداع آخرین را انجام داد زیرا می دانست که این آخرین دیدار اوست. محول سجستانی روایت می کند که چون مأمور برای بردن امام رضا علیه السّلام به مدینه آمد من در مدینه بودم، پس امام داخل مسجد شد تا با قبر جدّش رسول خدا(ص) وداع کند، و چندین بار با آن وداع کرد و صدایش به گریه و شیون بلند شد. رفتم جلو و به او سلام کردم و او جواب سلام مرا داد و من برای آن وضع به او تبریک گفتم. پس او علیه السّلام فرمود: رها کن، من از کنار قبر جدّم(ص) دور می شوم و در غربت می میرم و در کنار هارون دفن می شوم.

   محول گفت: من به دنبال او خارج شدم و همراه امام رفتم تا اینکه امام در طوس درگذشت و کنار هارون دفن شد. ¹

امام به خانواده اش دستور داد که برای او گریه کنند

    امام رضا علیه السّلام می دانست که دیگر به نزد خانواده و وطن خود بر نخواهد گشت، پس خاندانش را جمع کرد و دوازده هزار دینار بین آنها تقسیم نمود و گفت که هرگز به نزد آنان بر نمی گردد، و به آنها دستور داد که برایش گریه و زاری کنند به طوری که صدای آنها را می شنید، و سپس با آنها آخرین وداع را کرد. ²

انتصاب امام جواد(ع) به امامت

   امام رضا فرزندش امام جواد علیهما السّلام را به جای خود منصوب کرد، و او هفت ساله یا بیش از آن بود. امام داخل مسجد پیامبر(ص) شد و دستش را بر لبۀ قبر شریف نهاد و فرزندش را به قبر چسباند و نزد جدّش رسول خدا(ص) طلب حفاظت برای او کرد و سپس به فرزندش گفت: به تمام وکلا و خدمتکارانم گفته ام که از تو شنوایی داشته باشند و پیرویت کنند. و به اصحابش او را معرفی کرد که جانشین وی خواهد بود. ³

فرستادگان مأمون به نزد امام رضا(ع)

   مأمون برای بردن امام رضا علیه السّلام از یثرب به خراسان یک گروه رسمی فرستاد. اما شخصی که در رأس این گروه بود بیشتر موّرخین بر این عقیده اند که رجاء بن ابی ضحاک بوده است، و گفته شده که عیسی بن یزید معروف به «جلودی» بوده است، و سیّد امین این مطلب را بعید دانسته و گفته است که جلودی از فرماندهان هارون الرشید و دشمن امام رضا(ع) بود و عقلایی نیست که مأمون او را برای بردن امام مأمور کند. 1

فرستادگان مأمون به نزد امام رضا(ع),حرکت امام رضا(ع) به خرسان به اجبار مأمون,فرستادگان مأمون به سوی امام رضا(ع)

   و مأمون از رئیس گروه تعهد گرفت که امام را از راه بصره و اهواز و فارس ببرد و اینکه از راه کوفه و قم نبرد 2، همان گونه که مأمون به امام رضا(ع) نوشت که از راه جبل و فم نیاید و از راه بصره و اهواز و فارس بیاید. 3

   دلیل اصرار مأمون و نگرانی او بسیار روشن است که نمی خواست امام از راه کوفه و قم بیاید، زیرا این دو شهر ، مرکز شیعه بود و ساکنین آن معتقد به امامت حضرت و نسبت به او مطیع بودند و اگر امام از شهر آن ها عبور می کرد مسلماً نسبت به او بسیار اداءِ احترام می کردند و او را بزرگ می داشتند، و این مقام او را تقویت می کرد و دولت عباسی را در خطر قرار می داد، اما عبور امام از بصره ضرری برای مأمون نداشت زیرا ساکنین بصره متمایل به عثمان بودند و نسبت به دولت عباسی دوستی نشان می دادند، و این عمل کاشف از نقشۀ فریبکارانۀ مأمون است که ادعا می کرد می خواهد خود را از خلافت کنار بکشد و آن را به علویان بسپارد.

---

1. اعیان الشیعه، ج4، ص 121.

2. عیون اخبار الرضا[ع]، ج4، ص 149.

3. اعیان اشیعه.

برگرفته از: کتاب «پژوهشی دقیق در زندگانی امام علی بن موسی الرضا(ع) 2»، به تألیف باقر شریف القرشی، ترجمه: سید محمّد صالحی ، ص 443.

تصویر از: مجموعه «ولایت عشق» به کارگردانی مهدی فخیم زاده، پخش شده از شبکۀ ولایت (Velayat.tv).

امام مأمون را نمی ستود

   امام رضا علیه السّلام مأمون را نمی ستود و تملق او را نمی گفت؛ بلکه جایگاه او در نزد وی بسیار جدّی و صریح بود که با انتقاد از بعضی کارهایش وی را ناراحت می ساخت و مأمون خمشگین می شد و این را اظهار نمی کرد. برخورد هایی بین آنها بود که ذیلاً بیان می شود:

   1- مأمون [علیه اللعنة] وقتی خلافت را به امام رضا(ع) پیشنهاد کرد و به او گفت که من می خواهم خودم را از خلافت عزل کنم و آن را برای تو قرار دهم و با تو بیعت کنم، نگاه کنید به جواب صریح امام که در جواب او فرمود:«اگر این خلافت مال تو است و خدا آن را برای تو قرار داده است جایز نیست خود را خلع کنی از لباسی که خدا بر تو پوشانده است و آن را برای غیر خودت قرار بدهی، و اگر خلافت از تو نیست جایز نیست چیزی را که از تو نیست به من بدهی.»

      اکنون انعکاس این پاسخ صریح امام را که با منطق صحیح و غیر قابل تکذیب و با حق و صدق توأم است چگونه می بینید؟ مأمون نتوانست چیزی بگوید، پس به خاموشی و سکوت پناه برد. امام رضا(ع) و مامون,موضع امام رضا(ع) در برابر مأمون,ستایش نکردن حاکم ظالم

   2- چون امام از قبول خلافت سر باز زد، مأمون ولایت عهدی را به او پیشنهاد کرد، پس امام این جواب قاطع را داد و فرمود: «تو از این طریق می خواهی به مردم بگویی: یقیناً علی بن موسی الرضا از دنیا روی برنتافت، بلکه این دنیا بود که از او روی گرداند. آیا نمی بینید که چگونه ولایت عهدی را قبول کرد؟» 1

      در واقع مأمون خیلی از امام ناراحت شد و فریاد زنان خطاب به آن حضرت گفت: تو همیشه مرا با چیزی مواجه می کنی که از آن متنفرم. تو از سطوت[در «فرهنگ معین»: حمله کردن] من ایمن شدی، به خدا قسم باید ولایت عهدی را قبول کنی، و الّا من مجبورت می کنم و اگر این کار را نکنی گردنت را می زنم. 2

شیوۀ صلوات بر پیامبر(ص) بعد از نماز های واجب

   آنچه در ادامه می آید، برگرفته از کتاب «امام رضا(ع) و زندگی» به تألیف مهدی غلامعلی، به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی؛ 1393)، صفحۀ 126 می باشد.

   در عراق زندگی می کردم و از زیارت همیشگی حرم پیامبر[ص] در مدینه محروم بودم. یک بار که در مدینه بودم، خواستم از امام [رضا(ع)]، شیوه صلوات کامل بر پیامبر را بعد از نماز ها بپرسم. از ایشان پرسیدم که چگونه باید پس از نماز های واجب، بر پیامبر خدا صلوات فرستاد و سلام داد. حضرت فرمود: میگویی:

اَلسَّلام عَلَیکَ یا رَسولَ اللهِ و رَحمَةُ اللهِ و بَرَکاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدَ ابْنَ عَبدِاللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا خِیَرَةَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا حَبیبَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا صَفوَةَ اللهِ، اَلسَّلام ُ عَلَیکَ یا أمینَ اللهِ، اَشهَدُ أنَّکَ رَسُولُ اللهِ و أشهَدُ أنَّکَ مُحَمَّدُ ابْنُ عَبدِاللهِ و أشهَدُ أنَّکَ قَد نَصَحْتَ لاُمَّتِکَ وَ جاهَدْتَ فی سَبیلِ رَبِّکَ وَ عَبَدْتَهُ حَتّی أتاکَ الیَقینُ، فَجَزاکَ اللهُ أفْضَلَ ما جَزَی نَبِیّاً عَن اُمَّتِهِ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آل مُحَمَّدٍ أفْضَلَ ما صَلَّیتَ عَلَی إبراهیمَ وَ آلِ إبراهیمَ إنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ. 1

---

1- قرب الإسناد، ص 382، ح 1344. « درود بر تو، ای فرستاده خدا! و رحمت و برکات خدا بر تو باد. درود بر تو ای محمد بن عبدالله[ص]. درود بر تو ای برگزیده خدا. درود بر تو ای محبوب خدا، درود بر تو ای دُردانه خدا. درود بر تو ای امین خدا! گواهی می دهم که تو فرستاده خدا هستی. گواهی می دهم که تو محمد بن عبدالهی. گواهی می دهم که تو برای امّتت خیرخواهی کردی و در راه پروردگارت جهاد نمودی و سخت کوشیدی و تا زنده بودی، او را پرستش و بندگی کردی. پس خداوند به تو ای فرستاده خدا برترین پاداشی را دهد که به پیامبری از جانب امّتش داده است. بار خدایا! برترین درودی را که بر ابراهیم و خاندان ابراهیم فرستادی، بر محمد و خاندان محمد بفرست، که تو ستوده و بزرگواری.»