مادر بزرگوار حضرت رضا علیه السّلام، ام ولد بود، نامش «تکتم»، لقبش «نجمه» و کنیه اش «ام البنین» و از اشراف عجم بود.(1)
صولی شاعر آن زمان گفته است:
الا ان خیر الناس اماً و والدا / ورهطاً و اجدادا علی المعظم
اتتنا به للعلـم و الحلم ثامـــنا / امـاما یودی حجة الله تکـــتم(2)
« همانا بهترین مردم از نظر پدر و مادر، خاندان و نیاکان «علی» با عظمت است، «تکتم» هشتمین حجت خدا و امام علم و حلم را برای ما به دنیا آورد. »
امام کاظم علیه السّلام او را برای مادر گرانقدرش «حمیده» از مردی که اهل مغرب (مراکش) بود، خریداری کردند.
داستان از این قرار است:
مرد مغربی ابتدا نه کنیز را به امام کاظم علیه السّلام عرضه می دارد که مورد نظر حضرت واقع نمی شود و امام علیه السّلام فرد دیگری را درخواست می کند، مرد مغربی کنیز بیماری را نام می برد ولی از نشان دادنش خودداری می کند، لذا امام علیه السّلام منصرف و به خانه باز می گردند. روز دوّم هشام بن حمران را مامور کردند تا همان کنیز بیمار را بدون چانه زدن خریداری کند و هشتاد دیناری را که برده فروش می طلبد به او بپردازد.
هشام نزد او رفت و کنیز را از وی خواست، ولی برده فروش امتناع کرد و گفت: در صورتی کنیز را به تو خواهم فروخت که آن مردی را که دیروز همراه تو بود، معرفی کنی.
هشام گفت او مردی از بنی هاشم است و توضیح بیشتری نداد.
